Οι πεζόδρομοι στη θεωρία θα ήταν οάσεις ησυχίας, καθαρού αέρα και ασφάλειας για τον πεζό. Η αξία τους γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν στους υπόλοιπους δρόμους επικρατούν συνθήκες υποβάθμισης και όταν στις πόλεις σπανίζουν οι επιφάνειες πρασίνου, όπως συμβαίνει στις ελληνικές. Εδώ, σε πείσμα εντονότατων αντιδράσεων, κατασκευάστηκαν κάποιοι λίγοι πεζόδρομοι αλλά κατακτήθηκαν από το αυτοκίνητο. Τα προβλήματα περιβάλλοντος οξύνονται και θα περίμενε κανείς κάποια στιγμή η πολιτεία να κινητοποιηθεί και να τους επιστρέψει σε εκείνους, παιδιά, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες, που τους έχουν ανάγκη. Έγινε το ανάποδο. Με τον πρόσφατο Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) του ΥΠΕΚΑ οι πεζόδρομοι καταργήθηκαν.

Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ίσχυε ότι ‘Πεζόδρoμoς είναι η οδός η oπoία χρησιμoπoιείται απoκλειστικά από τoυς πεζoύς και για είσoδo - έξoδo oχημάτων πρoς και από ιδιωτικoύς χώρoυς στάθμευσης παρoδίων ιδιoκτησιών ως και για oχήματα εφoδιασμoύ ή έκτακτης ανάγκης’. Με τον (ΝΟΚ) ‘Πεζόδρoμoς είναι ο δρόμος που προορίζεται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των πεζών’.

Ο νέος ορισμός δίνει την εντύπωση ότι προστατεύει ακόμη περισσότερο τον πεζό. Στην πράξη ο νέος ορισμός καταργεί τους πεζοδρόμους διότι αυτό που περιγράφει ούτε υπάρχει, ούτε θα υπάρξει ποτέ, οπουδήποτε στον κόσμο. Πάντα θα βρίσκεται ένα μαγαζί, ένα ιδιωτικό γκαράζ, πάντα θα περνάει ένα απορριμματοφόρο. Έτσι με τον νέο ορισμό υποχρεώνονται όλοι οι πεζόδρομοι να εκπέσουν σε δρόμους ‘ήπιας κυκλοφορίας’ που ο (ΝΟΚ) τους ορίζει ως ‘πεζόδρομους στους οποίους επιτρέπεται η υπό όρους κίνηση οχημάτων’.

Τι σημαίνει αυτό; Ως δρόμοι ‘ήπιας κυκλοφορίας’ οι πρώην πεζόδρομοι θα μπορούν να έχουν στάθμευση και φυσικά θα διέρχονται από αυτούς αυτοκίνητα ανάλογα με την κυκλοφοριακή οργάνωση της ευρύτερης περιοχής. Αντίθετα ο πεζόδρομος ως τώρα ήταν θεωρητικά κλειστός στα αυτοκίνητα, ότι κι αν συνέβαινε στους γύρω δρόμους, και βέβαια χωρίς στάθμευση.

Γίνεται λοιπόν σαφής η διπλή στόχευση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού:

Στους μεν πεζόδρομους, με τον χαρακτηρισμό τους ως δρόμων ήπιας κυκλοφορίας, η γνωστή αυθαιρεσία στάθμευσης και κυκλοφορίας, θεσμοθετείται και παγιώνεται. Χαρακτηριζόμενοι επίσης ως ‘πεζόδρομοι στους οποίους επιτρέπεται η υπό όρους κίνηση οχημάτων’ θα εξακολουθήσουν να υπόκεινται στην παλαιά εξαιρετικά περίπλοκη διαδικασία θεσμοθέτησης πεζοδρόμων.
Ο δεύτερος στόχος είναι οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας. Θα ακολουθείται για τη θεσμοθέτησή τους, αντίστροφα, η παραπάνω διαδικασία αφού ορίζονται ‘πεζόδρομοι στους οποίους επιτρέπεται η υπό όρους κίνηση οχημάτων’.

Απάντηση σε ενδεχόμενο αντίλογο

Αγνοώντας την ελληνική πραγματικότητα θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ο κανονισμός λειτουργίας των δρόμων ήπιας κυκλοφορίας θα μπορούσε να αποκλείει πλήρως τη στάθμευση, όπως και να προβλέπει πολλούς περιορισμούς στην κυκλοφορία. Ποιος όμως αμφιβάλλει ότι στη φάση διαβούλευσης, όπου για τον πρώην πεζόδρομο όλα θα τίθενται σε νέα βάση, δεν θα ανοίγει μια συζήτηση περί στάθμευσης, που με το παλαιό καθεστώς δεν μπορούσε καν να τεθεί; Τα αποτελέσματα μπορεί ο καθένας εύκολα να τα υποθέσει.

Παράδοξα που απορρέουν από την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας

Το παράδειγμα των επιπτώσεων στα έργα για το ποδήλατο

Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ τώρα πλέον:

μια ποδηλατική διαδρομή που χαράσσεται σε συμβατικούς δρόμους, αν για λόγους ασφάλειας οι δρόμοι αυτοί χαρακτηριστούν δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας τότε θα πρέπει να θεσμοθετηθούν ως πεζόδρομοι και παράλληλα να συνταχθεί κανονισμός που θα καθορίζει τα περί κυκλοφορίας και στάθμευσης σε αυτούς.Για να αποφευχθεί η διαδικασία θεσμοθέτησής τους ως πεζοδρόμων θα πρέπει να μη χαρακτηρίζονται ως ήπιας κυκλοφορίας άρα οι περιορισμοί για το αυτοκίνητο να είναι συγκρατημένοι.
μια ποδηλατική διαδρομή που χαράσσεται σε υφιστάμενους πεζοδρόμους υποχρεώνει στην υποβάθμισή τους σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και αν η ποδηλατική διαδρομή χαράσσεται σε πλατεία ή σε οποιοδήποτε κοινόχρηστο χώρο (πάρκο κ.λπ.). Η πλατεία ή το πάρκο θα πρέπει να χαρακτηρίζονται δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας, δηλαδή γίνονται πάρκινγκ.

Συμπέρασμα

Το περπάτημα, οδηγείται στο περιθώριο με ότι αυτό συνεπάγεται στην οικονομία, την υγεία και το περιβάλλον. Αρχίζει μια απίστευτη περιπέτεια γραφειοκρατίας που θα κοστίσει πολλά χρήματα και άπειρες ώρες άχρηστης δουλειάς με τραγικά αποτελέσματα.Το ποδήλατο, από αισιόδοξη προοπτική για τη χώρα μας, που θα έδινε λίγη ζωντάνια και μερικά χαμόγελα, στιγματίζεται ως η αιτία για την νομιμοποίηση τόσο της αυθαίρετης στάθμευσης όσο και των αυθαίρετων διελεύσεων αυτοκινήτων ακόμη και σε πάρκα. Στον τόπο μας ο πόλεμος ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα και δεν έχει τελειώσει.

Ο Θάνος Βλαστός είναι Συγκοινωνιολόγος-Πολεοδόμος, καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο