Εφέτος στην Ευρωπαϊκή Ημέρα Χωρίς Aυτoκίνητo (22/9) μετείχαν 850 πόλεις της Ευρώπης, καθώς και επτά της Bραζιλίας και μία της Ταϊβάν. Δεν μετείχε, για πρώτη φορά από το 2000, η Ελλάδα καθώς και η Κύπρος, Εσθονία, Σλοβακία, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία. Κάποιες χώρες υπερεκπροσωπήθηκαν όπως η Ισπανία (με 199 πόλεις), η Αυστρία (166), Ελβετία (72), Πoρτογαλία (52), Πολωνία (51), Ouγγαρία (42), Σουηδία (39), Βουλγαρία (33), Γαλλία (32). Άλλες, μεγάλες χώρες, είχαν πιο περιορισμένη συμμετοχή: Ιταλία (10), Βρετανία (14), Γερμανία (15). Ενώ Μάλτα (15) και Αλβανία (9).

Από το 2002 η Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο έχει ενταχθεί σε μια ευρύτερη Ευρωπαϊκή Ημέρα Kινητικότητας. Ο Τίτλος δεν είναι καθόλου εύστοχος, γιατί απλά προτρέπει σε περισσότερη κινητικότητα (ίσως το αυτοκίνητο), χωρίς καν να προσδιορίζει τους τρόπους κίνησης. Και η Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο υποβαθμίζεται, και η εβδομάδα δίνει, στην καλύτερη περίπτωση, ένα διφορούμενο μήνυμα.

Η συμμετοχή την Εβδομάδα Κινητικότητας ήταν αρκετό μικρότερη. 291 ευρωπαϊκές πόλεις και η Ταϊπέϊ.

Συντονιστές όλων αυτών ήταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με μη κυβερνητικές οργανώσεις (Acces, Energie lifes, Allianza del Clima, Ευρωπαϊκές Ομοσπονδίες πεζών και ποδηλατών, Διεθνής Ένωση Δημόσιων Μεταφορών, Greenway κ.ά.). Στην διακήρυξη τους τovίζεται ότι με σκοπό να βελτιωθεί η υγεία των πολιτών και η ποιότητα ζωής, ειδικά στις αστικές περιοχές, πρέπει να μειώσουμε τον όγκο της κυκλοφορίας και την υπερεξάρτησή μας από το αυτοκίνητο. Πρέπει επίσης να περιορίσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα και την αλλαγή τoυ.

Αυτή τη χρονιά η Ημέρα ήταν αφιερωμένη στις αστικές μετακινήσεις με το σύνθημα "Στην πόλη χωρίς το αυτοκίνητό μου". Η Εβδομάδα είχε σύνθημα “Ασφαλείς δρόμοι για παιδιά". Σκοποί των εκδηλώσεων , εκτός από την ποιότητα του αέρα, το μετριασμό της παγκόσμιας θέρμανσης και την μείωση του θορύβου, ήταν να δοθεί ευκαιρία στους ανθρώπους να βαδίσουν , να κάνouv χρήση ποδηλάτων ή δημόσιων μέσων, αντί να οδηγούν μόνοι, να ανακαλύψουν την πόλη τους, τους συμπολίτες τους και την κληρονομιά τους σε ένα υγιέστερο και αξιοβίωτο περιβάλλον. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην, επί τη ευκαιρία, εφαρμογή νέων πρακτικών μέτρων σε μόνιμη βάση (νέες ευκολίες για ποδηλάτες, πεζοδρομήσεις, νέες γραμμές ΜΜΜ ή λεωφοριολωρίδες, traffic calming κ.ά.). Και όλα αυτά με τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα και σχεδιασμό με τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή τοπικών συνομιλητών.

Η χώρα μας έκανε ακριβώς το αντίθετο. Έθαψε εντελώς το θέμα, Α, ναι! Υπήρξε και μια εγκύκλιος του κ. Σουφλιά με την οποία ζητούσε από... τους υπαλλήλους των υπουργείων , εκείνη τη μέρα να μη χρησιμοποιήσουν το ΙΧ τους αλλά τις δημόσιες ouγκοινωνίες: Ήταν η φυσική συνέπεια και συνέχεια της πολιτικής της προκατόχου του, η οποία χρόνο με το χρόνο υποβάθμιζε το θέμα. Και προκαλεί θλίψη και οργή το γεγονός ότι δεν βρέθηκε ούτε ένας δήμαρχος, ούτε ένα δημοτικό συμβούλιο σε όλη την Ελλάδα που να αποφασίσει τη συμμετοχή τους στο γεγονός. Τόση πια μακαριότητα! Και να σκεφτεί κανείς ότι ο αρμόδιος Επίτροπος για το Περιβάλλον της είναι ο Έλληνας κ. Στ. Δήμας. Θα σώσουμε και τους Ευρωπαίους τώρα!

Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε κάτι ως χώρα μόνον όταν τα φώτα των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης είναι στραμμένα επάνω μας όπως στην περίπτωση της Ολυμπιάδας; Της οποίας όμως, ορισμένα θετικό μέτρα σε σχέση με τις συγκοινωνίες φαίνεται ότι δεν θα συνεχισθούν μετά τη λήξη της Παραολυμπιάδας (η οποία βέβαια μπορούσε θαυμάσια να συνδυαστεί με την Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο και την όλη εβδομάδα). Τέτοια μέτρα είναι η παράταση λειτουργίας των ΜΜΜ κατά τις νυκτερινές ώρες, ο περιορισμός της τροφοδοσίας των καταστημάτων επίσης κατά τις νυκτερινές ώρες και ορισμένες νέες λεωφορειακές γραμμές. Τι κι αν η κατάσταση με το νέφος της Αθήνας (και της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων) επιδεινώνεται χρόνο το χρόνο, εξαιτίας της συνεχούς αύξησης του αριθμού των αυτοκινήτων ( + 18% το πρώτο εξάμηνο του 2004) και της χρήσης τους.

Σύμφωνα με την Ετήσια έκθεση του Τμήματος Ποιότητας Ατμόσφαιρας του ΥΠΕΧΩΔΕ, την οποία δημοσίευσε η “Αυγή”, τα αιωρούμενα σωματίδια στην Αθήνα παρουσιάζουν σημαντικές υπερβάσεις των ορίων της οδηγίας της Ε.Ε. στην πλειονότητα των σημείων μέτρησης το Ν02 παρουσιάζει σημαντικές υπερβάσεις σε σχέση με τους στόχους και τα όρια της νέας οδηγίας (Από 1.1.2010 σε ισχύ), ενώ για το όζον υπήρξαν υπερβάσεις τα τρία τελευταία χρόνια του ορίου ενημέρωσης του κοινού και του ορίου προστασίας της υγείας. Με βάση τα νέα όρια του Σεπτεμβρίου 2003, υπήρξαν υπερβάσεις και του ορίου συναγερμού. Όσο για το καρκινογόνο βενζόλιο, αυτό δεν μετράται καθόλου. Επί πλέον η νέα κυβέρνηση συνεχίζει την τακτική της προηγούμενης να μην εκδίδει ημερήσιο δελτίο ρύπων, ενώ έχει κινηθεί η διαδικασία παραπομπής της Ελλάδας στο Eυpωπαϊκό Δικαστήριο για μη εφαρμογή ή κακή ενσωμάτωση τουλάχιστον 5 οδηγιών που αφορούν την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Οι κινήσεις πολιτών πάντως αντέδρασαν. Στις 22 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Αθήνα για την Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο από τους συλλόγους “ΠΕΖΗ”, “Φίλοι του ποδηλάτου”, και με την υποστήριξη συλλόγων τυφλών και κινητικά αναπήρων, καθώς και περιβαλλοντικώv κινήσεων. Τα αιτήματά τους είναι ο αποκλεισμός του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και των κέντρων των περιμετρικών δήμων από αυτοκίνητα και μηχανάκια, η επέκταση των πεζοδρομήσεων και η καθιέρωση διαδρόμων ποδηλατών, η απελευθέρωση πεζοδρόμων, πεζοδρομίων, πλατειών και διαβάσεων από αυτοκίνητα, μηχανάκια και περιορισμός των τραπεζοκαθισμάτων, προστασία των πεζών και ποδηλάτων με ιδιαίτερη έμφαση στην επιθετικότητα των μοτοσικλετών, μείωση του ανωτάτου ορίου ταχύτητας των οχημάτων, τάχιστη επέκταση του δικτύου τραμ, νυχτερινή εξυπηρέτηση από ΜΜΜ, προσβασιμότητα των μέσων από άτομα με αναπηρίες.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΣ